26 lipca ukazało się najnowsze wydanie miesięcznika „Europejski Przegląd Sądowy” („EPS”). Członkowie Stowarzyszenia Prawa Zamówień Publicznych mieli przyjemność tworzenia wszystkich artykułów i glos, składających się na lipcowy numer tego prestiżowego czasopisma. Publikacja koncentruje się na praktycznym ujęciu wybranych zagadnień dotyczących zmian w prawie wprowadzonych 1 stycznia 2021 roku nową ustawą Prawo Zamówień Publicznych.
Członkowie SPZP przygotowali osiem artykułów stanowiących opracowania wybranych zagadnień z zakresu zamówień publicznych i mających na celu zwrócenie uwagi na rozwiązania prawne, które wciąż budzą wątpliwości w praktyce:
- Instytucja self-cleaning w zamówieniach publicznych - Aldona Kowalczyk, dr Aleksandra Sołtysińska
- Przesłanki wykluczenia z postępowania o zamówienie publiczne – analiza porównawcza rozwiązań dyrektywy klasycznej, dyrektywy sektorowej i dyrektywy w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa - dr Wojciech Hartung, Katarzyna Kuźma
- Wpływ Białej księgi w sprawie wyrównywania szans w związku z subsydiami zagranicznymi na rynki zamówień publicznych - dr hab. Michał Kania
- Umowa ramowa w europejskim prawie zamówień publicznych – orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości oraz sądów skandynawskich jako wytyczne dla polskiej praktyki - dr Marta Andhov, Mirella Lechna-Marchewka
- Unieważnienie umowy o udzielenie zamówienia publicznego z uwagi na uchybienie okresowi zawieszenia typu standstill - Anna Szymańska
- Rozwiązanie umowy w sprawie zamówienia za porozumieniem stron – uwagi na tle uchwały Krajowej Izby Odwoławczej z 15.07.2020 r., KIO/KD 39/20 – dr hab. Piotr Bogdanowicz, Jarosław Jerzykowski
- Odpłatność zamówienia publicznego i badanie rażąco niskiej ceny w kontekście paradoksu kota Schrödingera – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 10.09.2020 r., C-367/19, Tax-Fin-Lex d.o.o. przeciwko Ministrstvo za notranje zadeve - dr Jarosław Kola
- Restrykcyjne podejście do wyłączenia stosowania unijnego prawa zamówień publicznych w szeroko rozumianych zamówieniach in-house – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 4.06.2020 r., C-429/19, Remondis GmbH przeciwko Abfallzweckverband Rhein-Mosel-Eifel - Anna Specht-Schampera, Tomasz Dąbrowski
Poniżej przedstawiamy abstrakty opublikowanych artykułów i glos:
Instytucja self-cleaning w zamówieniach publicznych
Aldona Kowalczyk, dr Aleksandra Sołtysińska
Instytucja self-cleaning pojawiła się w polskim i unijnym prawie zamówień publicznych stosunkowo niedawno, aczkolwiek już wcześniej wiele państw członkowskich i instytucji międzynarodowych dostrzegało potrzebę umożliwienia wykonawcom skorzystania z dobrowolnych środków naprawczych w celu wykazania wiarygodności. Self-cleaning w prawie unijnym został zaprojektowany jako uprawnienie wykonawcy, przy czym ostateczny rezultat podjętych środków jest oceniany przez zamawiającego lub wskazaną instytucję krajową. W procesie stosowania instytucji self-cleaning napotykamy wiele wątpliwości dotyczących rodzaju środków naprawczych, terminu dowodzenia ponownie zyskanej wiarygodności, czasu, w jakim czynności self-cleaning mają się odbywać, jak należy wypełniać dokumenty składane przez wykonawców oraz sytuacji wykonawców biorących udział w kilku postępowaniach przetargowych jednocześnie. Przedmiotem niniejszego artykułu jest próba uporządkowania analizowanego zagadnienia self-cleaning oraz udzielenia odpowiedzi na pytania pojawiające się w praktyce i orzecznictwie sądowym.
***
Przesłanki wykluczenia z postępowania o zamówienie publiczne – analiza porównawcza rozwiązań dyrektywy klasycznej, dyrektywy sektorowej i dyrektywy w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa
dr Wojciech Hartung, Katarzyna Kuźma
Niniejszy artykuł przedstawia regulacje dotyczące przesłanek wykluczenia wykonawców z udziału w postępowaniach o zamówienie publiczne ze szczególnym uwzględnieniem odmienności, które zostały w tym zakresie przewidziane w przepisach dotyczących tzw. zamówień klasycznych, zamówień sektorowych oraz zamówień w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa. Zagadnieniem pozostającym w ścisłym związku z przesłankami wykluczenia, ale nieomawianym w niniejszym artykule, jest procedura samooczyszczenia (tzw. self-cleaning), której poświęcona jest odrębna publikacja.
***
Wpływ Białej księgi w sprawie wyrównywania szans w związku z subsydiami zagranicznymi na rynki zamówień publicznych
dr hab. Michał Kania
Rozwiązania zawarte w Białej księdze w sprawie wyrównywania szans w związku z subsydiami zagranicznymi stanowią istotny instrument geostrategiczny UE o charakterze protekcjonistycznym. Celem Białej księgi jest wsparcie unijnych przedsiębiorstw w rywalizacji z przedsiębiorcami z państw trzecich korzystającymi z różnych form pomocy publicznej. Regulacja zawarta w module 3 Białej księgi dotyczy konkurencji na rynku zamówień publicznych. Przyjęte rozwiązania wywołują wiele wątpliwości. Dotyczą one poza aspektami proceduralnymi takich kwestii jak: potencjalni adresaci norm sankcjonujących przewidzianych w module 3, alternatywne zasoby unijne umożliwiające szybkie sprostanie obecnym wyzwaniom współczesności w obszarze rozwoju infrastruktury publicznej czy też spójność działań proponowanych w Białej księdze z dotychczasową współpracą części krajów UE z przedsiębiorcami chińskimi w ramach inicjatywy Nowego Jedwabnego Szlaku. Rozwiązania przedstawione w Białej księdze posiadać mogą również wpływ na krajowy rynek zamówień publicznych.
***
Umowa ramowa w europejskim prawie zamówień publicznych – orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości oraz sądów skandynawskich jako wytyczne dla polskiej praktyki
dr Marta Andhov, Mirella Lechna-Marchewka
W zamówieniach publicznych umowa ramowa to technika dokonywania zakupów, w której ustala się pewne warunki udzielania przyszłych zamówień oraz krąg wykonawców, którym zamówienia te mogą być udzielane. W polskiej praktyce zamówieniowej umowa ramowa wciąż pozostaje instytucją niedocenianą. Tymczasem w krajach skandynawskich umowa ramowa to około 40–50% udzielonych zamówień, a w Wielkiej Brytanii około 30%. W niniejszym artykule zaprezentowano umowę ramową na tle orzecznictwa europejskiego, tj. orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości oraz sądów skandynawskich. Orzeczenia te stanowią cenny wkład w interpretację instytucji umowy ramowej, także na gruncie polskiego prawa zamówień publicznych, które przenosi unijną regulację umowy ramowej do porządku krajowego.
***
Unieważnienie umowy o udzielenie zamówienia publicznego z uwagi na uchybienie okresowi zawieszenia typu standstill
Anna Szymańska
Jedną z najbardziej doniosłych instytucji prawnych w zamówieniach publicznych jest czasowy zakaz zawarcia umowy z wybranym wykonawcą, nazywany także okresem zawieszenia typu standstill. Zakaz ten ma charakter tymczasowy typu zawieszającego i stanowi główny instrument prawny skuteczności procedur odwoławczych, „które mają być dostępne co najmniej dla każdej osoby, która ma lub miała interes w uzyskaniu konkretnego zamówienia, a która ucierpiała lub może ucierpieć wskutek domniemanego naruszenia unijnego prawa w dziedzinie zamówień publicznych lub przepisów krajowych przenoszących to prawo”. Polega on na konieczności odczekania przez zamawiającego określonego czasu od poinformowania o wyborze oferty najkorzystniejszej do zawarcia umowy, czy inne podmioty nie skorzystają z prawa odwołania się od przedmiotowej decyzji, a w przypadku odwołania – okres ten wydłuża się na czas trwania postępowania odwoławczego.
.***
Rozwiązanie umowy w sprawie zamówienia za porozumieniem stron – uwagi na tle uchwały Krajowej Izby Odwoławczej z 15.07.2020 r., KIO/KD 39/20
dr hab. Piotr Bogdanowicz, Jarosław Jerzykowski
Problematyka rozwiązania umowy w sprawie zamówienia za porozumieniem stron nie doczekała się szerszego omówienia w piśmiennictwie. Nie była również w ogóle – na poziomie Trybunału Sprawiedliwości – albo zbyt często, jeżeli chodzi o Krajową Izbę Odwoławczą (KIO) czy sądy powszechne, przedmiotem refleksji judykatury. Już chociażby z tego też względu stanowisko KIO wyrażone w uchwale z 15.07.2020 r., KIO/KD 39/20, zasługuje na uwagę. W uchwale tej KIO uznała, że nie można swobodnie rozwiązywać umów w sprawie zamówienia.
***
Odpłatność zamówienia publicznego i badanie rażąco niskiej ceny w kontekście paradoksu kota Schrödingera – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 10.09.2020 r., C-367/19, Tax-Fin-Lex d.o.o. przeciwko Ministrstvo za notranje zadeve
dr Jarosław Kola
Mogłoby się wydawać, że kwestia odpłatnego charakteru zamówień publicznych jest zagadnieniem, któremu w literaturze i orzecznictwie poświęcono już wystarczająco wiele uwagi, by zakładać, że na jego tle nie powinny powstawać poważniejsze wątpliwości interpretacyjne. Założenie to wydaje się jeszcze bardziej uprawnione w odniesieniu do problematyki prawnych instrumentów przeciwdziałania praktyce składania ofert z rażąco niską ceną. Tymczasem niedawny wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-367/19, Tax-Fin-Lex, dowodzi, że również na tym tle wciąż mogą ujawniać się zagadnienia interesujące z teoretycznego punktu widzenia, a przy tym doniosłe praktycznie. W orzeczeniu tym Trybunał doprecyzował znaczenie „odpłatnego charakteru” zamówienia, a przy tym potwierdził, że wątpliwości zamawiającego co do realności zaoferowanej mu ceny nie mogą prowadzić do automatycznego odrzucania ofert, lecz zawsze wymagają wyjaśnienia, nawet gdy cena wynosi zero.
***
Restrykcyjne podejście do wyłączenia stosowania unijnego prawa zamówień publicznych w szeroko rozumianych zamówieniach in-house – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 4.06.2020 r., C-429/19, Remondis GmbH przeciwko Abfallzweckverband Rhein-Mosel-Eifel
Anna Specht-Schampera, Tomasz Dąbrowski
Komentowane orzeczenie odnosi się do szeroko pojętego zamówienia in-house, rozumianego jako zwolnienie z obowiązku stosowania przepisów unijnego prawa zamówień publicznych. Orzecznictwo Trybunału zostało skonsolidowane i ujęte w tzw. dyrektywie klasycznej, a w dalszej kolejności w prawodawstwie państw członkowskich. Nowe wyroki TS pokazują, że standardy określone w poprzednim stanie prawnym nie zostały wyczerpująco odzwierciedlone w przepisach, a istniejące przesłanki podlegają ścisłej wykładni i odniesieniu do fundamentalnych zasad prawa UE, w tym prawa konkurencji i jego skuteczności. Z glosowanego wyroku wynika, że nie można wyłączyć stosowania przepisów dyrektywy klasycznej, jeśli współpraca pomiędzy instytucjami zamawiającymi polega na samym tylko wykonaniu zadania realizowanego w interesie publicznym za wynagrodzeniem. Wyrok nie odnosi się jednak do zagadnienia celów leżących w interesie publicznym ani do prawa konkurencji. Orzecznictwo Trybunału cechuje się niekonsekwencją w odniesieniu do różnych wyłączeń w ramach szeroko rozumianej konstrukcji in-house.
***
Europejski Przegląd Sądowy (EPS) jest niezwykle prestiżowym i cenionym branżowo miesięcznikiem oraz jedynym regularnie publikowanym czasopismem prawniczym w Polsce poświęconym w całości problematyce szeroko rozumianego prawa europejskiego. Publikacja ta jest ujęta w międzynarodowej bazie European Reference Index for the Humanities and Social Sciences (ERIH+).
Członkowie Stowarzyszenia Prawa Zamówień Publicznych pragną złożyć podziękowania Radzie Naukowej i Kolegium Redakcyjnemu EPS za możliwość publikacji artykułów na łamach miesięcznika „Europejski Przegląd Sądowy”. Szczególne podziękowania kierujemy również do Pani dr Aleksandry Sołtysińskiej z Uniwersytetu Jagiellońskiego i SPZP, która była inicjatorką przygotowania artykułów i glos do aktualnego numeru EPS i w tym celu stworzyła grupę badawczą składającą się z przedstawicieli nauki i praktyki zrzeszonych w SPZP.
Aktualne wydanie „Europejskiego Przeglądu Sądowego” dostępne jest w prenumeracie, nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer.
